Beatrix 80: Majesteit, manager en mantelzorger

De jaren tachtig en negentig waren pittig voor Beatrix, als koningin, moeder van drie pubers en een zieke man.

Ter ere van de aanstaande 80ste verjaardag van prinses Beatrix kijken we in vier delen terug op haar leven. Deze week: de zware jaren op Huis ten Bosch.

1979

In het laatste jaar van wat voor Beatrix en haar gezin een redelijk normaal leven was, maakte ze al plannen voor een aanpassing van de hofhouding. De jaren zeventig hadden de reputatie van de Oranjes geen goed gedaan. Het was een publiek geheim dat het huwelijk van Juliana en Bernhard erg slecht was en Bernhard raakte in vrije val door de Lockheed-affaire, waaruit bleek dat hij steekpenningen had aangenomen. Wat Beatrix wilde in haar aanstaande baan, was boven alles de waardigheid van het koningshuis herstellen.

Maar ze had dit jaar ook nog één zorgeloze zomer in Porto Ercole, waar ze zeilde met Friso.

1980

Op 30 april tekende koningin Juliana de akte van abdicatie en was Beatrix formeel koningin der Nederlanden. Net als op haar trouwdag was Amsterdam haar ook ditmaal niet vriendelijk gezind.

Onder het motto 'geen woning, geen kroning' braken er hevige krakersrellen uit. Als een van haar eerste publieke optredens als koningin bezocht Beatrix een dag na de inhuldiging gewonde ME'ers in het ziekenhuis.

Een koningin moet van alle markten thuis zijn, en dus ook rondedansjes kunnen doen op de Antillen.

1981

Beatrix pakte het heel anders aan als haar informele moeder, die 'mevrouw' als aanspreektitel al deftig genoeg vond. Beatrix wenste aangesproken te worden als Majesteit en schafte ook meteen het defilé af. In plaats daarvan ging ze op Koninginnedag zelf naar een of twee plaatsen toe. Naaste familie kon echter nog wel een gezellig beroep op haar doen: koningin Beatrix is meter van Juliana Edina Antonia, dochter van prinses Christina. Check ook even de kleurcoördinatie in blauw, tot en met de oogschaduw toe.

Ministers koffie of thee inschenken deed ze ook niet zelf, daar waren de lakeien voor. In zeer korte tijd raasde er een storm van zakelijkheid door Paleis Noordeinde en verhuist ze met haar gezin naar Huis ten Bosch.  

1982

Het gezin van Oranje gedijde niet erg in het Haagse. Vooral Willem-Alexander vond het moeilijk om er zijn draai te vinden. Het hielp niet dat zijn moeder eeuwig aan het werk was en zijn vader kampte met een depressie, waarvoor hij werd behandeld in klinieken. En dan óók nog met opa en oma op vakantie moeten…

Claus voelde zich goed genoeg om Beatrix te vergezellen op haar reis naar de Verenigde Staten. Drie dingen die opvallen: de catering in de PBX was prima, het bloemstukje aandoenlijk kneuterig en Beatrix is vermoedelijk de enige vrouw ter wereld die trans-atlantisch vliegt met een hoed op.

Bij het staatsbezoek sprak koningin Beatrix het Congres van de Verenigde Staten toe, #AlsEenBaas.

1983

Koningin Beatrix legde vele werkbezoeken af, een van de opwindendste was die aan de Rijkspolitie in Arnhem, inclusief rondscheuren in een Porsche. Niet bekend is hoe het royal kapsel onder de valhelm vandaan kwam.

Op Huis ten Bosch was het inmiddels zo ongezellig dat het alle partijen beter leek om de puberende troonopvolger ene beetje ruimte te gunnen. Hier wordt hij door zijn ouders afgeleverd bij het Atlantic College in Llantwit Major, een kostschool in Wales. 

1984

Staatsbezoek aan Denemarken, in best een beetje gewaagde jurk voor Beatrix.

1985

Niemand weet wat de Majesteit bezielde om als gepimpte stewardess de Troonrede voor te lezen, maar fashionista's raakten er niet over uitgepraat.

Koningin Beatrix brengt hier een bezoek aan de kamer van prins Claus nadat zij het nieuwe ministerie van Buitenlandse Zaken had geopend. Alle pogingen om de prins enige zingeving in zijn bestaan als man-van te geven hadden niet het gewenste effect en naast zijn neerslachtigheid kampte hij ook met steeds meer fysieke problemen.

1986

Beatrix en Claus brengen hier een bezoek aan India, dat hier en daar chaotisch verloopt, iets waar ze allebei van lijken te genieten.

De relatie tussen moeder en oudste zoon knapte aanzienlijk op door niet meer dagelijks met elkaars koppigheid / driftbuien / perfectionisme / opstandigheid te worden geconfronteerd. Na Wales is de kroonprins bij de marine gegaan, koningin Beatrix feliciteert hier Willem-Alexander met zijn beëdiging tot marineofficier. De prins werd benoemd tot luitenant ter zee der 3e klasse.

1987

Hare Majesteit's keuzes om op Prinsjesdag te vlammen blijven interessant. In een sterk staaltje Hollands Glorie rukte ze in 1987 uit als royal melkmeisje #landpromotie.

1988

Ter gelegenheid van haar 50ste verjaardag werkte Beatrix mee aan een tv-interview met Hella Haasse, waarin ook prins Claus en de prinsen aan het woord kwamen. Beatrix liet zich ontvallen dat ze geen literatuur las, omdat ze door het bestuderen van de vele ambtelijke documenten daarvoor de tijd niet had.

Ze zei ook: "Ik heb toen ik jong was nogal opstandige gevoelens gehad ten opzichte van mijn eigen toekomst. Het idee dat je dat móest doen. De druk die het op je legt en de enorme verantwoordelijkheid. Ik vond het ook niet helemaal eerlijk: ik wel en mijn zusters minder. Vroeger had ik het gevoel dat ik er alleen voor stond."

En: "Ik herinner me het moment waarop ik dacht: ik moet nu kiezen of ik het doe of niet. Dat moment herinner ik me als een cesuur in mijn leven. Het was het moment waarop ik het innerlijk accepteerde: ik aanvaard dit en ik zal mijn best ervoor doen."

Op Koninginnedag dook ze onverwacht op in de Amsterdamse Jordaan, waar ze spontaan gekust werd (al beweren boze tongen dat het moment in scène was gezet). Hoe dan ook, het wordt het moment waarop de hoofdstad en zij het na jaren rellen en rookbommen eindelijk bijleggen, tot haar grote opluchting.

1989

Staatsbezoek aan Engeland: Beatrix en Elizabeth zijn buitengewoon goed bevriend en belden elkaar als koninginnen eens per week.

Fotosessie op kasteel het Oude Loo. In deze periode ging het wat beter met prins Claus, al oogt hij toch mat. Het moet voor Beatrix soms eenzaam zijn geweest, 24/7 koningin zijn met drie pubers en een zieke man.

1990

Beatrix met haar border terriër Miss Pepper. Het hondje raakte twee jaar later zoek toen de koningin haar in de 16 hectare grote tuin van het paleis uitliet. Staatshoofd, koninklijke marechaussee en een lid van de brandweer die beschikte over een speurhond zochten mee. Het hondje werd de volgende dag gevonden, het was gestikt in een konijnenhol. De koningin was ontroostbaar, ze was zeer aan haar maatje gehecht.

1991

Je staat aan het hoofd van een fietsmonarchie of niet. Tijdens een werkbezoek aan de gemeente Waterland en recreatiegebied 't Twiske maakte koningin Beatrix een tochtje, waarbij de koninklijke handtas mee ging op de bagagedrager.

1992

Het is het jaar van de Bijlmerramp, waarbij de koningin – toch altijd keurig in de plooi – haar ontzetting niet kon onderdrukken.

Thuis gaat het 'stabiel slecht' met prins Claus, maar gedijen de studerende zonen.  

1993

Aandoenlijk, deze trotse moeder met een zelfgeplukt bosje bloemen. Beatrix feliciteert hier Willem-Alexander die net zijn bul heeft gekregen voor zijn studie geschiedenis.

1994

Koninginnedag wordt gevierd in Urk, waar je zelfs als staatshoofd niet ontkomt aan gerookte paling.

Ook bij het staatsbezoek aan Jordanië werd het een en ander genuttigd. Uitdaging was hier de zedigheid bewaren op een zeer, zeer lage bank.

En het is he-le-maal niet gênant als je moedertje je komt opzoeken op school. Beatrix ontmoet hier Friso op de faculteit Lucht en Ruimtevaarttechniek in Delft.  

1995

Prinses Cristina van Spanje laat even zien hoe het heurt, een royal révérence. Al lijkt het er hier toch op dat Beatrix haar stevig vasthoudt om haar voor een duikeling te behoeden.  

1996

Staatsbezoek aan Thailand, Beatrix staat hier met een schaal fruit van marsepein in haar handen. Van haar vele UFO-hoeden, is dit wel de meest UFO-achtige.

1997

Heerlijke knulligheid: koningin Beatrix en haar zwager Pieter van Vollenhoven maken op Koninginnedag in Marken even een dansje.

Inkomend staatsbezoek van Griekenland. Best Royal Side-Eye Ever.

1998

Beatrix is goed thuis in Den Haag en mag er graag even winkelen.

Het jaar brengt het eerste huwelijk van de nieuwe generatie binnen de koninklijke familie, als prins Maurits trouwt met Marilène van den Broek. Beatrix is er als tante van de bruidegom uiteraard bij.

"Je haar, strijk even over je haar," fluisterde de koningin liefdevol vlak voor het begin van de Troonrede tegen prins Claus.

De uiterst gevoelige microfoon die openstond, zond de opmerking duidelijk verstaanbaar op de televisie uit.

Heerlijke foto: op vakantie in Italië heeft de royal valhelm ook even vrij.

Volgende week: de koningin wordt weer prinses én royal pensionado

Lees ook:

 

Foto's © ANP

Laatste nieuws